Zapobieganie zachorowaniom na WZW typu A
Szanowni Państwo,
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kozienicach w związku z otrzymanym pismem Mazowieckiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Warszawie znak NEZ.9011.813.2025 z dnia 11.06.2025r., dotyczącym wzrostu zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A w województwie mazowieckim, informuje:
W zapobieganiu zachorowaniom na WZW typu A istotną rolę odgrywają działania profilaktyczne, wśród których wymienia się:
- przestrzeganie zasad higieny (ważne jest regularne mycie rąk, zwłaszcza po
skorzystaniu z toalety, przed posiłkami i po kontakcie z osobami potencjalnie
zarażonym); - spożywanie przegotowanej lub butelkowanej wody (należy unikać spożywania
żywności lub napojów z nieznanych źródeł, zwłaszcza gdy istnieje podejrzenie, że
mogą być skażone); - prawidłowe przechowywanie żywności (ważne jest odpowiednie przechowywanie
żywności, aby zapobiec jej zanieczyszczeniu); - szczepienia ochronne, które są najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniu
na wirusowe zapalenie wątroby typu A.
Szczepionki przeciwko WZW typu A zawierają inaktywowanego wirusa. Występują w postaci preparatów pojedynczych (do pełnego uodpornienia konieczne jest podanie dwóch dawek) lub preparatów skojarzonych przeciwko WZW A i WZW B (do uzyskania pełnej odporności konieczne jest podanie trzech dawek). Oba typy szczepionek występują zarówno w wersji dla dorosłych, jak również w wersji dla dzieci. Skuteczność szczepionki przeciwko WZW typu A oceniana jest na ok. 95% po podaniu 1 dawki szczepionki oraz 98-99% po pełnym cyklu szczepienia. Z aktualnie dostępnych badań wynika, że odporność poszczepienna utrzymuje się przez wiele lat bez konieczności podawania dawek przypominających.
W przypadku planowanej podróży szczepionkę optymalnie należy podać przynajmniej 2 tyg. przed wyjazdem, ponieważ przeciwciała wykrywane są 12-15 dni po podaniu pierwszej dawki szczepionki.
W Polsce szczepienia przeciwko WZW typu A należą do grupy szczepień zalecanych (odpłatnych). Szczepienie można wykonać w POZ lub w punktach szczepień medycyny podróży.
Szczepienia przeciw WZW A, zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na 2025 r. zalecane są szczególnie:
- osobom wyjeżdżającym do krajów o wysokiej i średniej endemiczności zachorowań
na wirusowe zapalenie wątroby typu A; - osobom zatrudnionym przy produkcji i dystrybucji żywności, usuwaniu odpadów
komunalnych i płynnych nieczystości oraz przy konserwacji urządzeń służących temu
celowi; - dzieciom w wieku przedszkolnym, szkolnym oraz młodzieży, które nie chorowały na
wirusowe zapalenie wątroby typu A; - w zależności od sytuacji epidemiologicznej, osobom z grup ryzyka, w których
obserwuje się zwiększoną liczbę zachorowań w szczególności narażonym w związku
z ryzykownymi zachowaniami; - pracownikom medycznym, w szczególności oddziałów zakaźnych,
gastroenterologicznych, pediatrycznych.
Ponadto szczepienie przeciwko WZW typu A zostało wskazane jako zalecane w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 2012 r. w sprawie wykazu rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub
wyznaczonych do wykonywania tych czynności (Dz. U. poz. 40). Szczepienia określone w ww. rozporządzeniu są finansowane przez pracodawcę, który powinien zapewnić swoim pracownikom bezpieczne warunki pracy związanej ze zwiększonym ryzykiem narażenia na zakażenie wirusem HAV.
W załączniku do przedmiotowego rozporządzenia wymieniono:
- czynności przy produkcji i dystrybucji żywności oraz wymagające kontaktu z
żywnością w zakładach zbiorowego żywienia. - czynności, których wykonywanie jest związane z wyjazdami na obszary o wysokiej
endemiczności wirusowego zapalenia wątroby typu A. - czynności przy usuwaniu odpadów komunalnych i nieczystości ciekłych lub
konserwacji urządzeń służących temu celowi. - czynności podejmowane w trakcie pełnienia służby lub wykonywania pracy w
urzędach, jednostkach podległych i nadzorowanych przez Ministra Obrony
Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, ministra właściwego do
spraw zagranicznych, Ministra Sprawiedliwości oraz Szefa Służby Celnej, przy
wykonywaniu których osoby je wykonujące są narażone na działanie biologicznego
czynnika chorobotwórczego mogącego wywołać chorobę zakaźną, a podanie
szczepionki przeciw tej chorobie zakaźnej powoduje uodpornienie na nią.
Poza ww. zalecanymi profilaktycznymi szczepieniami przeciwko WZW typu A chroniącymi przed zachorowaniem, możliwe jest również zastosowanie skutecznej profilaktyki po narażeniu (profilaktyka poekspozycyjna).
Szczepienie poekspozycyjne należy wykonać w możliwie najszybszym czasie od wystąpienia narażenia, najlepiej w ciągu 14 dni.
Szczepienia poekspozycyjne przeciwko WZW typu A dotyczą osób nieuodpornionych przeciwko WZW typu A, tj. osób, które nie przechorowały WZW typu A lub nie zostały wcześniej zaszczepione, a pozostawały w bliskim kontakcie z osobą zakażoną wirusem HAV (np. domownicy, partnerzy seksualni).
Zasadność profilaktyki poekspozycyjnej należy także ocenić na podstawie rodzaju środowiska, w którym doszło do narażenia (np. zastosowanie szczepień poekspozycyjnych w placówkach edukacyjnych, leczniczych, opiekuńczych oraz przedsiębiorstwach zajmujących się przygotowaniem i obrotem żywnością, ze względu na ryzyko wybuchu ognisk epidemicznych WZW typu A).
Więcej informacji na temat szczepień przeciwko WZW typu A mogą Państwo znaleźć na stronie internetowej: https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-a/
